Við (12.07.08)

Fyrir nokkrum árum biðu fjölmiðlar eftirvæntingafullir á Reykjavíkurflugvelli og þjóðin fylgdist með þegar einkaþota með skáksnillingnum Bobby Fischer lenti og hinn nýi Íslendingur var boðinn velkominn til landsins með miklu húllumhæi. “Mr. Fischer,” spurði einn fréttahaukurinn, svo þónokkrir sjónvarpsáhorfendur fengu kjánahroll, “how does it feel to be home?”

BOBBY heitinn Fischer var flóttamaður. Íslendingar lögðu sig í þónokkuð vesen við að fá því framgengt að hann mætti flytja til Íslands frá Japan og fá hér ríkisborgararétt. Í því ferli var ekki vísað í neina Dyflinarsáttmála eða aðra slíka sem veita íslenskum yfirvöldum á einhvern hátt frelsi til þess að láta sér fátt um finnast þegar flóttafólk er annars vegar.

OKKUR greinilega dauðlangaði að gera Fischer að ríkisborgara. Vegna hvers var það? Var það kannski vegna þess að hann var frægur? Ég veit það ekki. Það kann að hafa ráðið úrslitum.

PAUL Ramses er hins vegar ekkert frægur. Jafnvel virðist hálfpartinn reynt að gera lítið úr því að hann sé pólitíkus í Kenía. Að ástandið þar sé honum hættulegt sá ég einnig í fréttum í vikunni að einhver dró í efa. Sú staðreynd að maðurinn beinlínis yfirgaf ættjörð sína liggur einhvern veginn milli hluta, léttvæg fundin. Hvernig tilfinning ætli það sé annars, ef maður spáir í það, að yfirgefa ættjörð sína og ætla sér aldrei að koma aftur? Gera menn svoleiðis að gamni sínu?

OG Paul Ramses á ekki bara vini á Íslandi, líkt og Fischer átti. Hann á hér ættingja, ungabarn og konu. Maðurinn hafði einnig getið sér gott orð við ýmis störf hér á landi. Orðstír hans var og er góður, sem samkvæmt okkar bókmenntaarfleið er jú einhver stærsti fjársjóður sem manneskja getur átt, ásamt góðri fjölskyldu og vinum.

ÖLL erum við flóttafólk segir sú sama bókmenntaarfleið reyndar. Sá uppruni virðist hins vegar ekki skila sér í auknum skilningi á aðstæðum hælisleitenda í samtímanum. Í stjórnvaldsaðgerðum sínum draga embættismenn og stjórnmálamenn oft upp mynd af þjóðinni, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Í því hvernig við högum okkur gagnvart fólki sem hingað leitar eftir hæli – sem birtist m.a. í þessum tveimur dæmum af Fischer annars vegar og Ramses hins vegar – hefur ákaflega harðneskjuleg mynd verið dregin upp af okkur. Við erum samkvæmt henni ekki mjög viðkunnanlegt fólk. Snobbaðar smásálir kannski?
 
MEÐ strokleðri og góðum vilja er hægt að breyta þeirri mynd.

Birtist sem bakþankar í Fréttablaðinu 12.júlí 2008.